Ograniczniki przepięć – objaśnienia pojęć

Burst Impulsy powtarzające się w określonym przedziale czasowym. Chroniona przestrzeń Przestrzeń instalacji budowlanej lub obszar wymagający ochrony przed przepięciami / odgromowej. Części aktywne Częściami aktywnymi są przewody i przewodzące części instalacji znajdujące się w normalnych warunkach eksploatacyjnych pod napięciem. Części nieaktywne Części nieaktywne są częściami przewodzącymi, oddzielonymi od części aktywnych izolacją podstawową. Eliminacja zakłóceń Środki zmniejszające lub likwidujące zaistniałe zakłócające wielkości elektromagnetyczne. Impuls Diraca, spike Jednokierunkowy impuls o relatywnie krótkim czasie trwania. Impuls Skokowa, krótkotrwała zmiana wielkości fizycznej, po której następuje szybki powrót do wartości pierwotnej. Instalacja odgromowa Ogół wszystkich urządzeń do zewnętrznej i wewnętrznej ochrona odgromowej chronionej instalacji. Instalacja wyrównywania potencjałów Jest to ogół powiązanych wzajemnie przewodów wyrównawczych, łącznie z działającymi w taki sam sposób częściami przewodzącymi, np. obudowami lub obcymi częściami przewodzącymi. Instalacja wyrównawcza może być jednocześnie instalacją uziemiającą lub częścią instalacji uziemiającej. Instalacje ochronny przed przepięciami Instalacje ochronny przed przepięciami to ograniczniki przepięć oraz wszelkie urządzenia w instalacjach elektrycznych łącznie z przewodami służącymi do ochrony przed przepięciami. Iskrobezpieczne urządzenia elektryczne Urządzenia elektryczne w których wszystkie obwody są iskrobezpieczne. Iskrobezpieczny obwód elektryczny Obwód elektryczny, w którym zarówno iskra, jak i efekt termiczny nie występuje w warunkach ustalonych w normie PN-EN60079-11, obejmujących niezakłóconą pracę i określone warunki awaryjne, które mogą wywołać zapłon określonej zagrożonej wybuchem atmosfery gazowej. Kategoria przepięciowa Przyporządkowanie elektrycznych apartów do oczekiwanego przepięcia. Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) Zdolność urządzenia lub systemu do zadowalającego funkcjonowania w swoim środowisku elektromagnetycznym bez wprowadzania niedopuszczalnych wielkości elektromagnetycznych działających na inne urządzenia w tym środowisku. Koordynacja izolacji Przyporządkowanie wielkości znamionowych izolacji aparatu elektrycznego do: – spodziewanych przepięć – parametrów elektrycznych ograniczników przepięć – spodziewanych warunków środowiskowych – działań chroniących przedzabrudzeniem. Maksymalne napięcie ciągłej pracy UC Maksymalne napięcie ciągłej pracy to maksymalna dopuszczalna wartość skuteczna napięcia zmiennego, które może być przyłożone w sposób ciągły do torów ochronnych ogranicznika przepięć. Napięcie asymetryczne; napięcie równoległe – common mode voltage; asymmetrical voltage Średnie napięcie mierzone między każdym przewodem i ustalonym punktem odniesienia, zwykle ziemią odniesienia lub masą. Napięcie resztkowe Ures Wartość szczytowa napięcia na zaciskach urządzenia ochrony przed przepięciami podczas przepływu prądu odprowadzanego. żrodło: PN-EN 61643-11:2006 Napięcie robocze łuku Ubo Napięcie robocze łuku jest wartością chwilową napięcia na odcinku wyładowania w czasie procesu odprowadzania (wyładowanie łukowe). Przestrzeń instalacji budowlanej lub obszar wymagający ochrony przed przepięciami / odgromowej. Części aktywne Częściami aktywnymi są przewody i przewodzące części instalacji znajdujące się w normalnych warunkach eksploatacyjnych pod napięciem. Części nieaktywne Części nieaktywne są częściami przewodzącymi, oddzielonymi od części aktywnych izolacją podstawową. Eliminacja zakłóceń Środki zmniejszające lub likwidujące zaistniałe zakłócające wielkości elektromagnetyczne. Impuls Diraca, spike Jednokierunkowy impuls o relatywnie krótkim czasie trwania. Impuls Skokowa, krótkotrwała zmiana wielkości fizycznej, po której następuje szybki powrót do wartości pierwotnej. Instalacja odgromowa Ogół wszystkich urządzeń do zewnętrznej i wewnętrznej ochrony odgromowej chronionej instalacji. Instalacja wyrównywania potencjałów Jest to ogół powiązanych wzajemnie przewodów wyrównawczych, łącznie z działającymi w taki sam sposób częściami przewodzącymi, np. obudowami lub obcymi częściami przewodzącymi. Instalacja wyrównawcza może być jednocześnie instalacją uziemiającą lub częścią instalacji uziemiającej. Instalacje ochronny przed przepięciami Instalacje ochronny przedprzepięciami to ograniczniki przepięć oraz wszelkie urządzenia w instalacjach elektrycznych łącznie z przewodami służącymi do ochrony przed przepięciami. Iskrobezpieczne urządzenia elektryczne Urządzenia elektryczne w których wszystkie obwody są iskrobezpieczne. Iskrobezpieczny obwód elektryczny Obwód elektryczny, w którym zarówno iskra, jak i efekt termiczny nie występuje w warunkach ustalonych w normie PN-EN60079-11, obejmujących niezakłóconą pracę i określone warunki awaryjne, które mogą wywołać zapłon określonej zagrożonej wybuchem atmosfery gazowej. Kategoria przepięciowa Przyporządkowanie elektrycznych apartów do oczekiwanego przepięcia. Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) Zdolność urządzenia lub systemu do zadowalającego funkcjonowania w swoim środowisku elektromagnetycznym bez wprowadzania niedopuszczalnych wielkości elektromagnetycznych działających na inne urządzenia w tym środowisku. Koordynacja izolacji Przyporządkowanie wielkości znamionowych izolacji aparatu elektrycznego do: – spodziewanych przepięć – parametrów elektrycznych ograniczników przepięć – spodziewanych warunków środowiskowych – działań chroniących przed zabrudzeniem. Maksymalne napięcie ciągłej pracy UC Maksymalne napięcie ciągłej pracy to maksymalna dopuszczalna wartość skuteczna napięcia zmiennego, które może być przyłożone w sposób ciągły do torów ochronnych ogranicznika przepięć. Napięcie asymetryczne; napięcie równoległe – common mode voltage; asymmetrical voltage Średnie napięcie mierzone między każdym przewodem i ustalonym punktem odniesienia, zwykle ziemią odniesienia lub masą. Napięcie resztkowe Ures Wartość szczytowa napięcia na zaciskach urządzenia ochrony przed przepięciami podczas przepływu prądu odprowadzanego. Źrodło: PN-EN 61643-11:2006 Napięcie robocze łuku Ubo Napięcie robocze łuku jest wartością chwilową napięcia na odcinku wyładowania w czasie procesu odprowadzania (wyładowanie łukowe). Napięcie skrośne Napięcie skrośne jest napięciem występującym w przypadku zakłócenia między dwoma przewodami jednego obwodu. Napięcie symetryczne; napięcie różnicowe – diferential mode voltage; symetricalvoltage Napięcie między dwoma aktywnymi przewodami z określonej grupy. Napięcie udarowe (1,2/50)µs Napięcie udarowe o czasie czoła 1,2 µs i czasu do półszczytu 50 µs. żródło: IEC 60060-1

Napięcie udarowe zadziałania 1,2/50 μs. Najwyższe napięcie przed przeskokiem na iskierniku, z czasem czoła 1,2μs i czasem do półszczytu 50μs. Napięcie wzdłużne Napięcie wzdłużne jest napięciem występującym w przypadku zakłóceń między aktywnymi przewodami a ziemią. Napięcie udarowe zadziałania 1,2/50 μs. Najwyższe napięcie przed przeskokiem na iskierniku, z czasem czoła 1,2μs i czasem do półszczytu 50μs. Napięcie wzdłużne Napięcie wzdłużne jest napięciem występującym w przypadku zakłóceń między aktywnymi przewodami a ziemią. Napięcie zakłócające symetryczne Napięcie zakłócające między dwiema żyłami jednego przewodu (np. parą żył) lub między dwoma przyłączami urządzenia elektrycznego takich przewodów. Napięcie zbliżeniowe Napięcie zbliżeniowe jest napięciem występującym w punkcie zbliżeniowym instalacji odgromowej w czasie uderzenia w nią pioruna. Napięcie znamionowe UN Właściwa zaokrąglona wartość napięcia podawana przez producenta urządzenia dla określenia przeznaczenia lub identyfikacji. Odbiornik zakłóceń Odbiornik zakłóceń jest urządzeniem elektrycznym, na którego funkcjonowanie mogą wpływać wielkości zakłócające. Wpływ na działanie wyraża się przez zakłócenie funkcjonowania, zmniejszenie sprawności działania, błędne działanie lub awarię. Iskiernik gazowany Iskiernik gazowany jest iskiernikiem z przerwą iskrową wypełnioną gazem innym niż powietrze, na ogół gazem szlachetnym. Ogranicznik powierzchniowy Według DIN VDE 0845, część 1 ogranicznik powierzchniowy jest iskiernikiem, w którym wyładowanie w gazie inicjowane jest wyładowaniem ślizgowym po powierzchni izolatora. Ograniczniki Środki eksploatacyjne składające się głównie z elementów o rezystancji zależnej od napięcia i/lub iskierników. Oba elementy mogą być łączone szeregowo lub równolegle, mogą też być stosowane samodzielnie. Ograniczniki służą do ochrony innych urządzeń elektrycznych i instalacji przed niedopuszczalnie wysokimi napięciami. Pakiet impulsów; wiązka impulsów; burst Seria ograniczonej liczby impulsów lub drgań o ograniczonym czasie trwania. Poziom ochrony Up Parametr określający zdolność ograniczenia napięcia przez urządzenie ochrony przed przepięciami na jego zaciskach przyłączeniowych. Wartość podawana przez producenta musi być większa od największej zmierzonej wartości napięcia ograniczonego. Prąd następczy If Prąd odprowadzany pod wpływem napięcia roboczego źródła zasilania przez pobudzony ogranicznik. Prąd następczy wyraźnie różni się od długotrwałego prądu roboczego. Prąd udarowy (10/350)μs. Prąd udarowy o czasie czoła 10 μs. i czasie do półszczytua 350 μs.. żródło: PN-EN 62305-1 Prąd wyładowczy (8/20)s Prąd wywołany przez przepięcie o czasie szczytu 8 μs. i czasie do półszczytu 20 μs. źródło: IEC 60060-1 Prąd znamionowy IN lub prąd obciążenia IL Maksymalny prąd długotrwały według PN-IEC 61643, który może płynąć przez urządzenie ochrony przed przepięciami w podanej temperaturze, bez modyfikacji elektrycznych właściwości roboczych. Dla wyższych temperatur roboczych prąd znamionowy jest niższy (redukcja wartości znamionowych). Prędkość narastania Średnia szybkość zmian wielkości pomiędzy dwiema określonymi wartościami, np. 10% i 90% wartości szczytowej. Probierczy prąd piorunowy Probierczy prąd piorunowy (10/350μs) posiada czas czoła 10 μs i czas do półszczytu 350 μs.

Przebiegi przejściowe Nieokresowe i relatywnie krótkie dodatnie i/lub ujemne zmiany napięcia lub prądu między dwoma stanami ustalonymi. Przejściowo, chwilowo… Oznacza zdarzenie lub wielkość, która zmienia się w krótkim odcinku czasu, w porównaniu do rozważanej skali czasowej, między dwoma kolejnymi stanami ustalonymi. Przepięcie łączeniowe Przepięcie spowodowane operacjami łączeniowymi. Przepięcie piorunowe Przepięcie spowodowane wyładowaniem piorunowym. Przepięcie Każde napięcie o wartości szczytowej przekraczającej odpowiednią wartość szczytową najwyższego napięcia trwałego w normalnych warunkach pracy. źródło: PN-EN 60664-1 Przewód uziemiający Jest to przewod łączący uziemiany aparat elektryczny z uziomem znajdujący się poza ziemią lub ułożony w ziemi z izolacją. Przewody wyrównawcze Są to przewodzące prąd elektryczny połączenia służące do wyrównania potencjałów. Rezystancja uziemienia Jest to rezystancja między instalacją uziemiającą a ziemią odniesienia. Sumaryczna rezystancja uziemienia wynika z wzajemnych oddziaływań poszczególnych uziomów. Selektywne wyłączniki różnicowoprądowe Selektywne wyłączniki różnicowoprądowe są wyłącznikami ochronnymi z opóźnieniem czasowym. Sprzężenie Oddziaływanie wzajemne między obwodami, podczas którego energia przenoszona jest z jednego obwodu do drugiego pojemnościowo, indukcyjnie albo galwanicznie. Środowisko elektromagnetyczne Ogół zjawisk elektromagnetycznych w określonym miejscu. Starzenie Zmiana pierwotnych parametrów spowodowana zakłóceniami, eksploatacją, niekorzystnymi warunkami otoczenia. Urządzenia powiązane elektryczne Elektryczne urządzenia, w ktorych nie wszystkie obwody są iskrobezpieczne, ale ktore zawierają obwody mogące wpływać na bezpieczeństwo obwodow iskrobezpiecznych, do ktorych są podłączone. Uziemianie Uziemianie oznacza połączenie części przewodzącej prąd elektryczny (np. instalacji odgromowej) za pomocą instalacji uziemiającej z ziemią. Uziemienie Uziemienie jest to ogół wszystkich środków i przedsięwzięć dla uziemiania. Uziom Jest to przewód ułożony w ziemi i mający z nią przewodzące połączenie. Części przewodów doprowadzających do uziomu ułożone w ziemi bez izolacji uważa się za część uziomu. Warunki środowiskowe Miarodajne bezpośrednie warunki otoczenia dla urządzenia lub każdorazowo rozpatrywanych odcinków izolacyjnych w powietrzu i po powierzchni izolatora. Warystory Warystor jest dwupinowym nieliniowym rezystorem o symetrycznej charakterystyce napięciowo-prądowej, którego wartość rezystancji maleje ze wzrostem napięcia. Wielkość zakłócająca Wielkość zakłócająca jest wielkością, elektromagnetyczną (także elektryczną lub magnetyczną), która może mieć niepożądany wpływ na urządzenie. Wykwalifikowany personel Za wykwalifikowany personel (fachowca) uważa się taką osobę, która bazując na swoim wykształceniu technicznym, wiedzy i doświadczeniu oraz znajomości odpowiednich przepisów jest w stanie ocenić zleconą pracę i rozpoznać grożące niebezpieczeństwa. Wyłączniki różnicowoprądowe (RCD) Wyłączniki różnicowoprądowe są wyłącznikami oddzielającymi systemy elektryczne od systemow zasilania, gdy prąd upływnościowy do ziemi przekroczy określoną wartość. Wyłącznik Urządzenie, ktore separuje ogranicznik przepięć od sieci w przypadku jego uszkodzenia. Wyłącznik zapobiega długotrwałej awarii systemu spowodowanej uszkodzeniem ogranicznika przepięć oraz sygnalizuje optycznie jego uszkodzenie. Wyładowania bezpośrednie lub bliskie Powodują one przepięcia o energii będącej znaczącą częścią całej energii wyładowania piorunowego. Wyładowania odległe Powodują przepięcia o z reguły znacznie mniejszej energii niż wyładowania bliskie. Wyładowania odległe są przyczyną występowania przepięć w systemach elektrycznych i elektronicznych. Wyładowanie elektryczności statycznej, wyładowanie elektrostatyczne, ESD Przeniesienie ładunku elektrycznego między ciałami o różnych potencjałach elektrostatycznych przy ich zbliżeniu lub zetknięciu. Wyrównanie potencjałów Jest to usunięcie różnic potencjałów między częściami przewodzącymi, przy czym wszystkie punkty przyjmują w przybliżeniu ten sam potencjał. Rozróżnia się wyrównanie potencjałów funkcjonalne i ochronne. Wytrzymałość zwarciowa Maksymalna wartość niezakłócanego prądu zwarcia, którą może przetrzymać urządzenie ochrony przed przepięciami. Zadziałanie Uważa się, że urządzenie zadziałało, gdy: – wartość szczytowa składowej czynnej prądu płynącego przez ogranicznik osiągnęła 5 mA, albo – wystąpiło przepięcie łączeniowe ze wzrostem wartości szczytowej prądu płynącego przez ogranicznik do 5 mA. Zakłócenie asymetryczne Asymetryczność oznacza, że źródło zakłócenia i odbiornik zakłócenia są uziemione – istnieje pojemnościowe lub galwaniczne połączenie z przewodem ochronnym. Jak to pokazano na rysunku, zakłócenie wędruje od źródła zakłócenia obydwoma przewodami w kierunku odbiornika zakłócenia i przez ziemię z powrotem. Często używane są pojęcia „zakłócenie równoległe” lub „commonmode”..

Zakłócenie elektromagnetyczne To utrata jakości działania, np. błędy lub awaria urządzeń elektrycznych lub elektronicznych wywołana przez zakłócającą wielkość elektromagnetyczną. Zakłócenie symetryczne Jak przedstawiono na rysunku wielkość zakłócająca wędruje od źródła zakłóceń przewodem w kierunku odbiornika zakłóceń i wraca drugim przewodem. Często używane są również pojęcia „zakłócenie szeregowe“ i „diferential mode“.

Zakres temperatur Zakres pomiędzy temperaturą minimalną i maksymalną, która może powstać na obudowie. W urządzeniach bez ogrzewania od strat własnych dane te są równe dopuszczalnej temperaturze otoczenia. W urządzeniach z ogrzewaniem od strat własnych są to maksymalne temperatury mogące wystąpić na/w urządzeniu w trakcie eksploatacji. Zbliżenia Zbliżenie jest to zbyt mały odstęp między instalacją odgromową i metalowymi konstrukcjami lub instalacjami elektrycznymi, przy którym istnieje niebezpieczeństwo przeskoku lub przebicia w przypadku uderzenia pioruna. Ziemia odniesienia Jest to obszar ziemi, szczególnie jej powierzchni, który jest tak oddalony od przynależnych uziomów, że przy przepływie prądu do ziemi nie występują żadne zauważalne różnice potencjałów między dowolnymi punktami tego obszaru. Ziemia Oznacza miejsce oraz grunt. Zmienne napięcie wytrzymywane Wartość skuteczna najwyższego sinusoidalnego napięcia o częstotliwości sieci, które w założonych warunkach próby nie powoduje przebicia. Znamionowy prąd wyładowczy In Wartość szczytowa prądu o kształcie (8/20)μs płynącego przez urządzenie ochrony przepięciowej. Jest on używany do klasyfikacji urządzeń ochrony przed przepięciami w próbach klasy II. źródło: EN 61643-11

Źródło zakłóceń Źródło zakłóceń jest początkiem zakłóceń. Zasadniczo każde urządzenie elektryczne, takie jak np. silniki i lampy fluorescencyjne stanowią źródło zakłóceń.